40. yıla özel 5 röportajla Eraserhead
David Lynch’in soru işaretleriyle dolu, en kült ve en rahatsız edici filmlerinden Eraserhead, bugün 40 yaşında!
Biz de günün anlam ve önemi için, genelde filmlerinin ne anlattığından bahsetmeyi pek sevmeyen yönetmenin 1977’de gösterime giren ilk uzun metraj filmi Eraserhead hakkında ağzından cımbızla laf alınan röportajları bir araya getirdik. 70’lerden 2000 küsürlere, 10’ar yıl arayla yapılmış 5 ayrı röportajı kronolojik olarak izleyip yönetmenin düşüncelerinin zamanla nasıl evrildiğini görebilir, cesaretiniz varsa oturup bir kez daha baştan sona Eraserhead izlemek isteyebilirsiniz.
Sinemasını düşten çok kabus gibi ele aldığı yapıtını ‘Karanlık ve rahatsız edici şeylerin rüyası‘ olarak tanımlayan Lynch, her seferinde filmin anlamını kısırlaştıracak bir sınırlama yapmak istemediğini, herkese farklı bir şey ifade edebileceğini söyleyerek havada uçuşan soru işaretlerine tokadı yapıştırıyor.
Siz “Yönetmen burada sürreal bir bakış açısıyla baba olma psikolojisini anlatıyor”, “Gündelik sıkıntılarımızın en ağır, en karanlık hali”, “İzleyicisini sınayan deneysel bir başyapıt”, “Aile olmanın en rahatsız betimlemesi”, “Hastalıklı bir düş” ya da “İzlediğim en manasız şey” deyin, David Lynch’in kafasından geçenleri hangimiz tam anlamıyla tahmin edebilir?
1979’dan 2014’e duruşunu hiç kaybetmeyen usta yönetmenin Eraserhead’in yanı sıra diğer filmlerinden de bahsettiği röportajlar, ilgilileri için evladiyelik. Özellikle ilk ve son röportajları şiddetle öneriyor, aradakilerin de hakkını yemeyin diyoruz.
Sıradan başlayalım.
1979’da yapılan ilk röportajın odağı tümüyle Eraserhead. Lynch, filmin en iç karartan sahnelerinin çoğunun çekildiği yerde, bütün kendi başınalığıyla durup filmini kalıplara sokmayı reddediyor.
“Film bir kere gösterildikten sonra bir daha izlenebilecek miydi onu bile bilmiyorduk, ama yine de yaptık.”
1979’da City Lights programına Blue Velvet için konuk olan Lynch, kitabın içeriğini kapağına ve buz dağını görünen kısmına göre yargılamamak gerektiği örneklerini verirken konu yine Eraserhead gizeminden çıkamıyor.
1997’de Charlie Rose’un programına Lost Highway’i konuşmak için katılan Lynch’in peşini yine Eraserhead soruları yalnız bırakmıyor. Filmlerinin birbirinden başkalığını ve ortaklığını anlatan yönetmen yine ser veriyor, sır vermiyor.
2007’de David Lean Lecture ile yapılan röportajda yönetmenin başından sonuna kariyeri ele alınıyor. Lynch, Eraserhead’i “En spiritüel filmi” olarak tanımlıyor.
2014’te Patti Smith ile Twin Peaks’in öbür dünyasını andıran kırmızı bir odada oturup çok güzel sohbet eden Lynch, Eraserhead dünyasında yaşama tutkusundan bahsetmeden edemiyor.
