Oppenheimer ve Mission Impossible filmleri sayesinde IMAX en ücra köydeki sinefil kardeşlere kadar duyulmuşken bir de başımızda “gerçek IMAX” çıktı. Sinema salonları pandemi ile ölüyor bitiyor dersiniz, bir bakmışsınız sinema salonları yeni izleme deneyimleriyle üzerinize toprak atıyor. Gerçek IMAX, sayılı sinema salonunda yönetmenlerin onayladığı ve kabız olurcasına istedikleri ölçülerde izleme deneyimi sağlıyor. Dünyadaki 30 adet gerçek IMAX’e sahip sinema salonundan ülkemizde bulunmuyor. -Hoş gerçek olmayan IMAX yine pek seyrek-
Peki Avrupa ve Amerika’da bulunuyor da ne oluyor?
IMAX nedir?
IMAX esasen bir markadır. Kapitalist geleneğe dahil olarak, seyreltilmiş ürün sunmayı sinema salonlarına getiren bir şirket. Sinemalara daha çok para karşılığı daha iyi hizmet alternatifini sunuyor. Zamanla marka adı ürünün adını alıyor. Bizdeki Selpak gibi düşünün.
IMAX salonlarda film izlemek izleme deneyimini netlik, parlaklık ve büyüklük açısından artırıyor. IMAX’i normal sinema salonlarından, gerçek IMAX’i bizim gariban IMAX’ten ayıran bir dolu detay var. Yani esasen IMAX, ikiye ayrılıyor.
Nolan ve Yönetmenlerin IMAX takıntısı:
Her yönetmen çektiği görüntüyü kendi gördüğü gibi izletmek ister. Filmin tamamını yönetmenin amaçladığı şekilde görebilmenin belki de en iyi yolu IMAX’ten geçiyor. Christopher Nolan sinema salonlarına teker teker filmini hangi formatlarda oynatabileceğini anlatan katalog getiriyor. Bunu yapma sebebi, son filmi Oppenheimer’ı, gerçek IMAX olarak bahsedeceğimiz 70mm analog kameralarla çekmesi. Zamanla niş hale gelen bu tercihi, sinema salonlarını da kendi içerisinde filtreliyor. IMAX’i bile analog (gerçek) IMAX ve dijital IMAX olarak ayırıyor. Nolan, format konusunda adeta Orta Çağ evanjelistleri gibi davranıyor.
Şart mı kardeşim?
Dev ekranın ve keskin ayrıntıların bir filmin temalarını güçlendirmesi, gerçek IMAX’in tek somut avantajı olabilir. Gerçek IMAX yine de abartılmaya değer bir etkinliktir, ancak kesinlikle diğer deneyimlerin zararına veya aşağılanmasına neden olacak şekilde silah haline getirilmemelidir.
İlk IMAX film:
Nolan, bugünlerde hem IMAX film kameraları kullanan hem de IMAX projektörlerle gösterilen filmografiye sahip tek uzun metraj film yönetmeni. The Dark Knight (2008) kısmen IMAX kameralarla çekilen ilk Hollywood filmi oldu. Heath Ledger‘ın canlandırdığı Joker’in planladığı cüretkar bir banka soygunu olan açılış sahnesinde bu kameraları kullandı ve stüdyo yöneticilerine dev bir IMAX analog film makarası gösterdi. “Kesinlikle çok heyecanlandılar” diyor Nolan usta.
“Bunu bir kez gördüğünüzde, iliklerinize kadar hissediyorsunuz.”
Gerçek IMAX’in özellikleri tam olarak neler?
- 70 milimetrelik negatif kamera ile çekilenler 35 milimetrelik standart filmin 10 katı büyüklüğünde, daha net ve berrak bir görüntü ile izlenebiliyor.
- Manhattan’da 70 milimetrelik IMAX filmde “Oppenheimer”ı izlemek isterseniz bileti yaklaşık 30 dolar.
- Gerçek IMAX film 12K ile 18K arasında bir çözünürlük sunar.
- Dünyada bu özel projektörlerden sadece 48 adet var. Bu projektörler 15.000 watt‘lık lambaları sayesinde dev perdeye yansıtmaya gücü yetiyor.
- Böyle zamanlar için sinema salonları, bazıları emekli olmuş özel eğitimli 60 projeksiyoncuyu hizmete çağırıyor.
- Oranı 1.43:1. Yani normal projeksiyonlar enine doğru yansıtırken IMAX kalitesi arttıkça boyu dikine doğru uzuyor.
- Avustralya’nın Melbourne kentindeki IMAX sineması şu anda 32 metre genişliğinde ve 23 metre yüksekliğinde dünyanın en büyük geleneksel IMAX ekranına sahip.
- Özetle ekran daha yakın, daha büyük, görüntü daha aydınlık, ses de daha iyi.
@hellosidneyreed This is actual IMAX film ?️ #oppenheimer #imax #imaxexplained #film #christophernolanfilm #christophernolan #filmmakers #16mmfilm #16mm #35mm #35mmfilm #imaxfilmcell #70mm #70mmfilm
Hangi durumlar gerçek IMAX sayılmıyor?
Film dijital olarak yansıtılırsa? Gerçek IMAX değil. Tamamen dijital kameralarla çekilmişse? Gerçek IMAX değil. 1.43:1 en boy oranını buna uygun olmayan bir perdeye yansıtırsanız da gerçek deneyime sahip olamazsınız.
Mesela Avengers: Endgame, Arri Alexa 65 dijital kamerayla çekildi ve bu da kadraj oranının 1,9:1′e kadar genişlemesini sağladı. 1.9:1 standarttan %26 daha fazla görüntü sağlarken, 1.43:1 %40 daha fazla görüntü sağlıyor.
Kısmen IMAX kameralarla çekilen filmler IMAX projeksiyonla yansıtılamazsa da IMAX sayılmıyor. Geçen yılki “Nope” da dahil olmak üzere, kısmen IMAX kameralarla çekilen birkaç yeni film, IMAX 70 milimetreye yansıtılmadı.
Temelde gerçek IMAX’e karar veren faktör en-boy oranıdır.
Katakulli çeşidi olarak “IMAX için çekildi”
Denis Villeneuve’ün Dune filmine gidenler, filmi büyük 1.43:1 en boy oranında gördü. IMAX’in web sitesinde bile filmin “IMAX için çekildiği” yazıyor. Ancak Dune dijital olarak çekildi ve yansıtıldı. “IMAX için çekildi” etiketi yeni bir ayrıntı. Şirketin 2020‘de başlattığı, IMAX tarafından üretilmeyen yüksek çözünürlüklü dijital kameraları sertifikalandıran ve dijital olarak çekilen filmlerin 1.43:1 en boy oranlarında çekilip sunulmasına olanak tanıyan bir program.
Bizdeki gariban IMAX:
Bizler averaj sinema deneyimini bile kendini çakal sanan şirketler yüzünden karanlık izlediğimiz için gerçek olsun, yalan olsun mümkünse IMAX tercih ediyoruz. Temelde IMAX, sinema salonlarını tribün benzeri oturma düzeni, geniş ve ferah görüş açısı için sertifikalandırıyor.
Dünyadaki 30 özel salon haricindeki salonların kullandığı projektör tipi “IMAX with Laser” olarak geçiyor. 70mm ile de çekilse çoğu IMAX salonu 2 adet 2K çözünürlük sağlayan dijital projektör kullanıyor.
IMAX’in geleceği
Kafamızdaki asıl soru “gerçek IMAX” olarak nitelendirilen IMAX salonlarının neden bu kadar az olduğuydu. Aslında gerçek IMAX yeni bir teknoloji sayılmaz. Analog kamera kullanıldığı için tam tersine giderek eskiyen bir format. Nolan gibi takıntılı yönetmenler bu formatın tamamen ölmemesini sağlıyor. Fakat bu meşakkatli format, kendi standartlarını kamerasından projeksiyonuna kadar zorlayan yeni nesil çekim ekiplerinin istekleriyle ters düşüyor. Artan talebe rağmen bu sinemacılık dijital ile rekabet edemez. Biz de fellik fellik IMAX salon aramaya devam ederiz. Ya da eski ve gerçek IMAX’i unutana kadar dijital IMAX’i gerçek sanarız.