Shrek’in 80 yaşındaki bir karikatürist tarafından yazılmış bir çocuk kitabından ilham aldığını biliyor muydunuz? Shrek!, 1990 yılında Amerikalı kitap yazarı ve karikatürist William Steig tarafından yayımlanan, dünyayı görmek için evden ayrılan ve sonunda çirkin bir prensesle evlenen iğrenç yeşil bir canavar hakkında fantastik bir çocuk kitabıydı. Kitap yayımlandığında genel olarak iyi karşılanmıştı, eleştirmenler çizimleri, özgünlüğü ve yazımı övmüştü. Eleştirmenler ayrıca Shrek’i bir anti-kahraman olarak tanımlamış ve kitabın tatmin ve özsaygı temalarına dikkat çekmişlerdi. Kitap, yayımlanmasından 10 yıl sonra ilk Shrek filminin (2001) temelini oluşturdu.
William Steig 1930’dan 1960’lara kadar The New Yorker‘da karikatürist olarak çalıştı. 1.600’den fazla karikatür yarattı ve “Karikatürlerin Kralı” olarak adlandırıldı. Ancak reklam yapmaktan hiç hoşlanmıyordu ve 61 yaşında çocuk kitapları yazmaya başladı. Steig kitabı yazdığında 80’lerindeydi. Kitapları, karikatürlerinin karakteristik özelliği olan “nükteyi” korurken, ebeveynler ve çocukları arasında “ayrılıklar ve dönüşüm temaları” ile tanındı. “Shrek” adı, Almanca Schreck ile ilgili olan ve “korku” ya da “dehşet” anlamına gelen Yidişçe שרעק (shrek) ya da שרעקלעך (shreklekh) sözcüğünün romanlaştırılmış hali.
Bazı ebeveynler “çocuklar için uygun olmadığını” düşünerek kitaba itiraz etti. Akademisyen Jack Zipes, Shrek!‘in Steig’in en iyi çalışması olmadığını düşünüyordu. 2010 yılında Zipes, kitabın “masalın nasıl parçalandığının ve sürekli olarak dönüştürüldüğünün en iyi örneklerinden biri olduğunu, özellikle 21. yüzyıl dijital animasyon filmlerinin üretimi ve başarısı ile dijital çağımızdaki radikal potansiyelini gösterdiğini” yazdı. Ünlü akademisyen, kitabın ve kahramanının “Kötülük nedir? Kötülüğe kim sebep olur?” sorularını sorduğunu belirtti.
Steven Spielberg, 1991’de kitabın haklarını satın aldı ve kitaba dayanan geleneksel bir animasyon filmi yapmayı planladı. DreamWorks, kitabın haklarını yaklaşık 500.000 dolara satın aldı ve Kasım 1995’te aktif olarak geliştirmeye başladı. Shrek, 18 Mayıs 2001’de Mike Myers, Eddie Murphy, Cameron Diaz ve John Lithgow’un seslendirmesiyle gösterime girdi. Film eleştirel ve ticari bir başarı elde etti ve En İyi Animasyon Filmi dalında ilk Akademi Ödülü’nü kazandı. Ülkemizde Shrek’i Okan Bayülgen, Fiona’yı Oya Prosçiler ve Eşek’i ise Mehmet Ali Erbil seslendirerek en iyi dublaj çalışmalarından birine imza attılar.
Kitapta Shrek’in orijinal hikayesi şöyle yer alıyor, film ile benzer noktaları yakalayabilirsiniz:
“Shrek iğrenç, yeşil derili, ateş püskürten, görünüşte yok edilemez, iticiliğiyle acı çektirmekten zevk alan bir canavardır. Ailesi onun “kendi payına düşen zararı vermesi” için dünyaya gönderilmesi gerektiğine karar verdikten sonra, onu (kelimenin tam anlamıyla) bataklıklarından kovarlar. Shrek çok geçmeden bir cadıyla karşılaşır ve nadir bulunan bitleri karşılığında falına bakar: “Elmalı Turta” sihirli sözlerini söyleyerek bir eşek tarafından bir kaleye götürülecek, orada bir şövalyeyle savaşacak ve kendisinden bile çirkin bir prensesle evlenecektir.
Heyecanla yola çıkan Shrek, sülününü çalıp yediği tırpancı bir köylüyle karşılaşır, yıldırımın en şiddetli şimşeğini yiyerek gök gürültüsü, şimşek ve yağmurdan gelen bir saldırıya karşı koyar ve ateşli nefesiyle bir ejderhayı bayıltır. Dinlenirken, çok sayıda çocuk tarafından kucaklanmaya ve öpülmeye karşı çaresiz kaldığı bir kabusla rahatsız edilir. Uyandığında, onu kaleye götüren eşekle karşılaşır.
Shrek kaleyi koruyan şövalyeyle yüzleşir; Shrek’in prensesi görme taleplerine öfkelenen şövalye ona saldırır, Shrek de ona bir ateş patlamasıyla karşılık vererek onu çevredeki hendeğe gönderir. Kalenin içinde, Shrek benzer şekilde korkunç yaratıklardan oluşan bir ordu tarafından kuşatılmış gibi göründüğünde dehşete düşer, ancak aynalar salonunda olduğunu keşfettiğinde kararlılığını ve özgüvenini yeniden kazanır. “