Psikoloji son zamanlarda ivmesi artarak popülerleşen, önemli hastalıkların ya da sendromların popüler kültürde yer almasına sebep olan bir bilim dalı oldu. Mesela bir bağlanma türü olan kaçıngan bağlanmayı popüler film karakteri “Issız Adam” üzerinden okuyup, yorumlayanlar belli bir dönem psikolojiye merak salmıştı. Benzer şekilde şakalarını bir savunma mekanizması olarak kullanmayı da Friends‘te Matthew Perry’nin canlandırdığı Chandler Bing karakteri üzerinden okuyanlar da oldu. Bilim makalelerinde aradığımızda “Chander Sendromu” diye bir şey çıkmıyor. Fakat sokak literatüründe çoktan kendi yerini aldı.  Chandler Bing adlı karakterin psikanaliz muhabbetlerine konu olmasını sağlayan bu sendrom nedir ve ne kastedilmektedir? 

İnternet meme’lerinin ve günlük jargonların sözlüğü Urban Dictionary, ulaşabildiğimiz en resmi kaynak olarak bu jargonu şöyle tanımlıyor:

“FRIENDS dizisindeki Chandler Bing karakterine dayanan Chandler Bing Sendromu, bir kişinin bir soruya asla ciddi bir şekilde cevap verememesi ve her zaman bir şaka veya alaycı bir sözle cevap vermesidir. Ayrıca ilişkilerde bağlılıktan korkarlar ve genellikle mizahı bir savunma mekanizması olarak kullanan bir tür sosyal anksiyeteye sahiptirler.”

Chandler; karakterini içten içe baba problemine dayandıran, her durumu sulandıran ve samimi bağlanmalardan kaçınan bir tip. Karakterin bu özelliği bir spektrum gibi hepimizde biraz bulunabilir. Chandler Bing gibi, hepimiz artık aklımızı başımızda tutmak için bir kalkan haline gelen esprilerin arkasına saklanıyoruz. Bahsi daha da artırıp Chandler sendromunu evrimsel biyolojiye dayandırabiliriz.

İnsanlar bu gezegendeki en uyumlu canlılardan biri. Dondurucu Antarktika’dan Sahra’nın kavurucu sıcağına kadar insanlar hayatta kalmak için savaşmışlardır. Aynı şey ruh sağlığımız için de geçerli. İnsan zihni, yıllarca travma yaşadıktan sonra bir hayatta kalma mekanizmasına tutunur. Sosyal hayatımızda, mizah duygusu bunu sağlıyor. Muhtemelen şu anda tanıdığınız, her yerde şakalar yapan ve herkesi mutlu eden kişi; her gün yeni bir tartışma, her ay yeni bir finansal zorluk ve hatta güvendiği insanlardan kalp kırıklıkları gördü. Bu yüzden, kendine “her şey yolunda” telkinini verebilmek için en tuhaf ve uygunsuz zamanlarda bile şaka yoluna başvuruyor. 

Bunu yapıyor çünkü bunu yapmakla yükümlü olduğunu sanıyor. Ailesinden görmediği ilgi ve karşılıksız sevginin var olmadığını öğrenmiş bu kişi, insanların etrafında olmasını istiyorsa onların istediği gibi kendi problemlerini açmayan, içe kapanık ve oldukça saldırgan, sarkastik birine dönüşüyor. Chandler Bing sendromu her açıdan problematik bir sendrom. Böyle olduğunu düşünen arkadaşlarınız varsa veya bu kişi kendinizseniz, profesyonel yardımı düşünmekte fayda var. 

Matthew Perry rolünü o kadar iyi oynadı ki, karakteri üzerinden psikolojik analiz yapmaya başladık. Friends gemisini talihsiz bir şekilde ilk terk eden oyuncu ışıklar içinde uyusun.